Ποια δεύτερη ευκαιρία για τους δανειολήπτες;

Τις επόμενες μέρες θα συζητηθεί στην Ολομέλεια της Βουλή. Το νέο πτωχευτικό δίκαιο , το οποίο επεκτείνει την έννοια του πτωχού και στα φυσικά πρόσωπα. Το σύνολο των φορέων που είχαν κληθεί για διαβούλευση στην αρμόδια Επιτροπή της Βουλής δήλωσαν την έντονη αντίθεση τους. Μόνο η Ένωση Ελληνικών Τραπεζών έδωσε συγχαρητήρια στο Υπουργείο για το νέο πλαίσιο.
Ο υπουργός Oικονομικών δήλωσε στην συζήτηση του νέου Πτωχευτικού Νόμου στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής , ότι για πρώτη φορά επιχειρείται μια ολιστική προσέγγιση του ιδιωτικού χρέους. Μάλλον ήθελε να πει ότι είναι πρώτη φορά , που το κράτος αποχωρεί ολοκληρωτικά από την υποχρέωση του να προστατεύει την ιδιοκτησία και την κατοικία των πολιτών . Το νέο πτωχευτικό δίκαιο οδηγεί σε ολοκληρωτική απώλεια των περιουσιακών στοιχείων των οφειλετών . Πρώτη φορά από την υπαγωγή της χώρας στα Μνημόνια, δεν θα υφίσταται διάταξη προστασίας της πρώτης κατοικίας για τους δανειολήπτες που χωρίς ευθύνη τους, λόγω της οικονομικής κρίσης, αδυνατούν να πληρώσουν το σύνολο των δανείων τους. Πρώτη φορά , τόσο πολύ, θα χάνουν τα πάντα τόσο γρήγορα.
Οι 50 πρώτες σελίδες του νομοσχεδίου αναφέρονται στις διαδικασία του εξωδικαστικού συμβιβασμού μεταξύ πιστωτών και οφειλέτη. Δεν έχουν καμία δεσμευτικότητα για τα πιστωτικά ιδρύματα , καθώς οι τράπεζες δεν υποχρεούνται καν να απαντήσουν στην αίτηση του δανειολήπτη.
Στις επόμενες σελίδες , προβλέπεται η πτώχευση των φυσικών προσώπων με την ρευστοποίηση του συνόλου των περιουσιακών στοιχείων του δανειολήπτη. Μάλιστα προβλεπόταν και η ταυτόχρονη κατάργηση του ακατάσχετου εφόσον το εισόδημα του δανειολήπτη υπερβαίνει τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης (611 ευρώ ο άγαμος) αλλά ο Υπουργός Οικονομικών , μετά τον θόρυβο που δημιουργήθηκε, δεσμεύθηκε ότι με νομοτεχνική βελτίωση θα εξαιρέσει μισθούς και συντάξεις από την πτωχευτική περιουσία.
Για υα ευάλωτα νοικοκυριά προβλέπεται η δυνατότητα από ιδιοκτήτες να γίνουν ενοικιαστές στο σπίτι τους.
Το άρθρο 217, που αναφέρεται στα ευάλωτα νοικοκυριά, έχει αυστηρότατα εισοδηματικά κριτήρια (7.000 ευρώ για τον άγαμο και 120.000 ευρώ αντικειμενική αξία κατοικίας, 10.500 ευρώ για τον έγγαμο και 135.000 ευρώ αντικειμενική αξία, 14.000 ευρώ για τριμελή οικογένεια και 150.000 ευρώ αντικειμενική αξία, και 17.500 ευρώ και 165.000 ευρώ αντικειμενική αξία για τετραμελή οικογένεια). Για αυτούς προβλέπεται το δικαίωμα, αφού ρευστοποιηθούν τα λοιπά περιουσιακά τους στοιχεία, να μεταβιβάσουν την πρώτη κατοικία τους στο Φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης, να παραμείνουν στο ακίνητο ως μισθωτές καταβάλλοντας μίσθωμα για 12 έτη. Η πανηγυρική δήλωση κύκλων της κυβέρνησης ότι «δεν θα πλειστηριαστούν κατοικίες ευάλωτων νοικοκυριών, που θα ρυθμίσουν βάσει του νόμου τις οφειλές τους», παραβιάζει ανοιχτές θύρες. Για να διενεργηθεί πλειστηριασμός, προϋπόθεση είναι ο δανειολήπτης να έχει την κυριότητα. Στην περίπτωση του νόμου, ο δανειολήπτης θα παραχωρεί μόνος του την κυριότητα, άρα δεν θα συντρέχει λόγος πλειστηριασμού.
Αν καθυστερήσουν να καταβάλλουν έως και τρία μηνιαία μισθώματα θα απειλούνται με έξωση. Μετά την δωδεκαετία θα μπορούν, εφόσον δύνανται, να αποκτήσουν ξανά την κυριότητα του ακινήτου καταβάλλοντας ως τίμημα επαναγοράς το ποσό που θα αντιστοιχεί τότε στην εμπορική αξία του ακινήτου τους. Δηλαδή θα αγοράζουν ξανά το ακίνητο στην πραγματική του αξία, χωρίς να προσμετρουνται τα ποσά που έχουν καταβάλλει από την λήψη του αρχικού δανείου μέχρι την ημέρα που σταμάτησαν να καταβάλλουν. Επιπλέον, ούτε τα μισθώματα, που θα έχουν καταβάλλει στην δωδεκαετία, θα συμψηφίζονται με το τίμημα επαναγοράς. Επομένως, για να διατηρήσουν την κυριότητα του ακινήτου, θα έχουν συνολικά καταβάλλει τις μηνιαίες δόσεις που πλήρωναν μέχρι να «κοκκινίσουν», τα μισθώματα 12 ετών και την εμπορική αξία του ακινήτου στο τέλος της δωδεκαετίας. Προφανώς πολύ περισσότερα χρήματα, μπορεί και διπλάσια, από αυτά που δανείστηκαν. Και επειδή σε 12 έτη δεν θα έχουν την οικονομική δυνατότητα να αγοράσουν το σπίτι , θα ξαναλάβουν νέο δάνειο από την ίδια τράπεζα για να αγοράσουν το ίδιο σπίτι.
Είναι προφανές ότι δεν πρόκειται για δεύτερη ευκαιρία για τους δανειολήπτες αλλά για μια μεγάλη ευκαιρία για τις τράπεζες να κερδίσουν από την αναδιανομή πλούτου και ακίνητης περιουσίας που επιχειρείται μέσω του νέου πτωχευτικού νόμου.

Ουτε ρυθμιση οφειλων ουτε δευτερη ευκαιρια.

"Τις τελευταίες μέρες στη Βουλή συζητείται το νομοσχέδιο για το νέο Πτωχευτικό Δίκαιο, που φέρνει η Κυβέρνηση. Το νομοσχέδιο παραπλανητικά και ψευδώνυμα φέρει τον τίτλο «Κώδικας Ρύθμισης Οφειλών και Παροχή Δεύτερης Ευκαιρίας».
Στην πραγματικότητα δεν αποτελεί τίποτα από τα δύο που αναφέρονται στο τίτλο αυτού. Δεν περιλαμβάνει εργαλεία ρύθμισης οφειλών, αφού το πλαίσιο που περιγράφει το άρθρο 5 για τον εξωδικαστικό συμβιβασμό είναι απολύτως προαιρετικό για τις τράπεζες και δεν τις δεσμεύει στο ελάχιστο. Ενδεικτικά να αναφέρω ότι δεν υποχρεούνται καν να απαντήσουν στην αίτηση του οφειλέτη, που θα ζητήσει τον εξωδικαστικό συμβιβασμό.
Σίγουρα δεν προσφέρει δεύτερη ευκαιρία στον δανειολήπτη, καθώς το φυσικό πρόσωπο που πτωχεύει χάνει το σύνολο της κινητής και ακίνητης περιουσίας του. Το νομοσχέδιο δεν προβλέπει καμία προστασία πρώτης κατοικίας, ούτε με εισοδηματικά κριτήρια. Ο δανειολήπτης που θα υπάγεται στις διατάξεις του νέου κώδικα θα παραχωρεί το σύνολο της κινητής και ακίνητης περιουσίας του για την ικανοποίηση των πιστωτών του, και εφόσον δεν έχει εισόδημα που να υπερβαίνει τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης, θα απαλλάσσεται ένα χρόνο μετά τη δικαστική απόφαση από το υπόλοιπο των χρεών του. Δεν θα διατηρεί κανένα περιουσιακό στοιχείο. Αν έχει εισόδημα που υπερβαίνει τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης, αυτό (το υπερβάλλον) θα δεσμεύεται για τρία χρόνια και θα διατίθεται για περαιτέρω ικανοποίηση των πιστωτών του. Συνεπώς, με δεδομένο ότι αίτηση για πτώχευση του δανειολήπτη μπορούν να υποβάλλουν και οι πιστωτές τους, πρόκειται ουσιαστικά για κατάργηση του ακατάσχετου που γνωρίζαμε έως τώρα για χρέη σε δημόσιο ή ιδιώτες.
Για τους ευάλωτους δανειολήπτες (έως 7.000 ευρώ ο άγαμος με αντικειμενική αξία περιουσίας 120.000 ευρώ, 10.500 ζευγάρι με αντικειμενική αξία περιουσίας 135.000 ευρώ, 14.000 ευρώ τριμελής οικογένεια με αντικειμενική αξία περιουσίας 150.000 ευρώ και 17.500 ευρώ τετραμελής οικογένεια με αντικειμενική αξία περιουσίας 165.000 ευρώ) προβλέπεται η δυνατότητα, αφού πτωχεύσουν και αποξενωθούν από την κυριότητα του συνόλου της περιουσίας τους, αλλά και την πρώτης κατοικίας τους, να παραμείνουν ως μισθωτές (ενοικιαστές) σε αυτήν καταβάλλοντας μηνιαίο μίσθωμα για δώδεκα έτη. Μετά την παρέλευση της δωδεκαετίας, ο οφειλέτης θα έχει την επιλογή να αγοράσει το σπίτι του ξανά στην τρέχουσα τότε εμπορική αξία. Τα μισθώματα, που θα έχει καταβάλλει τα 12 έτη, πάνε λοιπόν χαμένα, καθώς βάσει της διάταξης του άρθρου 217 του νομοσχεδίου, δεν συνυπολογίζονται και δεν αφαιρούνται από το τίμημα επαναγοράς του ακινήτου. Επειδή δύσκολα θα έχει την δυνατότητα να αγοράσει με εφάπαξ καταβολή το σπίτι, επομένως ο οφειλέτης θα αναγκαστεί να ξαναδανειστεί από την ίδια τράπεζα, που δανείστηκε χρόνια πριν για αγοράσει το ίδιο ακίνητο. Ούτε συζήτηση για τα ποσά που κατέβαλλε ως δανειολήπτης, πριν κοκκινίσει το δάνειο του... Και αυτά δεν μετράνε πουθενά. Αυτό ονομάζει του Υπουργείο Οικονομικών ως δεύτερη ευκαιρία.
Σε μια περίοδο, που λόγω των οικονομικών συνεπειών της πανδημίας, οι νεόπτωχοι πληθαίνουν και διαμορφώνεται νέα γενιά κόκκινων δανείων, η κυβέρνηση με το νομοσχέδιο, που φέρνει, εξυπηρετεί μονομερώς τα συμφέροντα των πιστωτριών τραπεζών. Στα οκτώ χρόνια των Μνημονίων πάντα υπήρχε προστασία της πρώτης κατοικίας. Σήμερα, σε μια όμοια σε δυσκολίες περίοδο, συνειδητά επιλέγεται η εξάλειψη κάθε προστασίας. Δεν είναι τυχαίο πως στην προχθεσινή συζήτηση του νομοσχεδίου στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής, η ηγεσία του Υπουργείου Οικονομικών εισέπραξε συγχαρητήρια μόνο από την Ένωση Ελληνικών Τραπεζών".

Μια δυσάρεστη έκπληξη περίμενε τους συνταξιούχους του Δημοσίου τομέα, οι οποίοι περίμεναν την υλοποίηση των πρόσφατων εξαγγελιών του Πρωθυπουργού για καταβολή των αναδρομικών περικοπών του 2012 και στους συνταξιούχους του Δημοσίου.
Με τροπολογία του Υπουργείου Εργασίας σε νομοσχέδιο του Υπουργείου Οικονομικών, η κυβέρνηση ρυθμίζει τα σχετικά με την καταβολή των αναδρομικών των συνταξιούχων του Δημοσίου.
Όμως επιλέγει με έναν άτσαλο τρόπο να μην χορηγήσει στους δικαιούχους τις περικοπές του ν.4051/2012 (περικοπή κατά 12% του ποσού των κύριων συντάξεων που υπερέβαινε τα 1.300 ευρώ μεικτά) σε αντίθεση με τους συνταξιούχους του ιδιωτικού τομέα που θα τα λάβουν. Η κυβέρνηση επικαλείται τα Πρακτικά της 5ης Γενικής Συνεδρίασης της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου της 29ης Μαρτίου του 2017 (αφορούν συζήτηση ατομικής ένστασης συνταξιούχου κατά απόφασης του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους) και δηλώνει με τη τροπολογία, ότι βάσει αυτών (των πρακτικών) οι περικοπές του ν.4051/2012 κρίθηκαν συνταγματικές.
Η κυβέρνηση δεν αναφέρεται όμως στην εκκρεμότητα που υφίσταται με την πιλοτική δίκη για τις περικοπές στην Ολομέλεια του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Προδικάζει την απόφαση της Ολομελείας του Ελεγκτικού Συνεδρίου, θεωρώντας ότι θα κρίνει συνταγματικές τις περικοπές του ν.4051/2012. Αλλά το βασικό ζήτημα αντισυνταγματικότητας που ανακύπτει είναι ότι προδικάζει ότι το Ελεγκτικό Συνέδριο θα περιορίσει τις απαιτήσεις των συνταξιούχων στο 11μηνο, κάτι που δεν προκύπτει από τη νομολογία. Ενώ οι συνταξιούχοι διεκδικούν 72 μήνες, τους δίνει 11 μήνες .
Πέραν του ότι με τρόπο νομικά απαράδεκτο, ερμηνεύει την κρίση μιας μελλοντικής απόφασης, αφαιρεί το δικαίωμα από τους συνταξιούχους να διεκδικήσουν στο μέλλον τα χρήματα, εφόσον οι περικοπές κριθούν αντισυνταγματικές από την Ολομέλεια του Ελεγκτικού Συνεδρίου (απόφαση που αναμένεται στο άμεσο μέλλον) καθώς η τροπολογία προβλέπει , ότι με την καταβολή των ποσών των περικοπών του ν.4093/2012, αποσβήνεται κάθε άλλη απαίτηση από κύριες συντάξεις , επικουρικές συντάξεις και δώρα. Εξαιρούνται μόνο όσοι θα έχουν ασκήσει αγωγή έως την ημέρα που καταβληθούν τα αναδρομικά. Τα παράδοξο είναι ότι ενώ η κυβέρνηση διαφήμισε ως κεντρική πολιτική της επιλογή την πιλοτική δίκη, προκειμένου να υπάρξει ενιαία δίκαιη λύση, να μην μπαίνουν σε περιττά δικαστικά έξοδα οι συνταξιούχοι και να αποσυμφορηθούν οι δικαστικές αίθουσες, τελικά «σπρώχνει» δια της τροπολογίας, τους συνταξιούχους και μάλιστα σε στενά χρονικά περιθώρια, να καταθέσουν αγωγές, αφού μόνο «οι εκκρεμείς δίκες εξαιρούνται» από την παραγραφή των απαιτήσεων.
Τέλος, πέραν από τα νομικά ζητήματα που εγείρονται, βασικότερο είναι το πολίτικο ζήτημα που ανακύπτει, καθώς η κυβέρνηση, αντί για ενιαία λύση, επιλέγει να διαμορφώσει διαφορετικές ταχύτητες αναδρομικών, αφ’ ενός αποκλείοντας όσους συνταξιούχους είχαν κάτω από 1.000 ευρώ από τα αναδρομικά (δεν χορηγεί δώρα, επιδόματα και μειώσεις επικουρικών συντάξεων, ενώ κρίθηκε παράνομη η περικοπή τους), αφ’ ετέρου επιφυλάσσοντας διαφορετική μεταχείριση στους συνταξιούχους του Δημοσίου εξαιρώντας τους από την επιστροφή των περικοπών του ν.4051/2012.